ยาถ่ายพยาธิจำเป็นขนาดไหน มีข้อดี ข้อเสียอย่างไร

การรับประทาน ยาถ่ายพยาธิ เป็นหนึ่งในวิธีการกำจัดพยาธิซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่เจริญเติบโตและส่งผลเสียต่อร่างกายของมนุษย์ โดยมักปนเปื้อนมากับสิ่งที่มนุษย์รับประทานหรือสัมผัสโดนทั้งน้ำและอาหาร จนทำให้เราเกิดปัญหาสุขภาพต่าง ๆ มากมาย

ในบทความนี้ขอไขข้อสงสัยว่า การถ่ายพยาธิคือสิ่งที่จำเป็นมากน้อยแค่ไหน ประโยชน์ของการถ่ายพยาธิ ยาถ่ายพยาธิที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน และข้อควรระวังในการถ่ายพยาธิ

พยาธิคืออะไร ?

พยาธิ คือปรสิตประเภทหนึ่งที่สามารถเข้าสู่ร่างกายของมนุษย์ได้ตั้งแต่ยังเป็นไข่พยาธิผ่านสิ่งปนเปื้อนต่าง ๆ รอบตัวของเรา หลังจากเข้าสู่ร่างกายแล้วจะเจริญเติบโตกลายเป็นพยาธิจำนวนมาก พยาธิเหล่านี้จะรับประทานอาหารที่เข้าสู่ร่างกายของเรา จนเราได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ และส่งผลเสียในที่สุด

จากการศึกษาพบว่าพยาธิแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่

1. พยาธิตัวกลม พยาธิที่มักวางไข่และอาศัยอยู่ในบริเวณลำไส้ของมนุษย์ และแพร่กระจายไปยังอวัยวะต่าง ๆ ซึ่งเป็นต้นเหตุของโรค ตัวอย่างพยาธิชนิดนี้ ได้แก่ พยาธิเข็มหมุด และพยาธิทริคิเนลลา สไปราลิส
2. พยาธิตัวแบน มีลักษณะลำตัวที่แบน อาศัยอยู่ในเนื้อสัตว์ดิบ และสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านการรับประทานอาหารหรือชอนไชผ่านผิวหนัง พยาธิชนิดนี้สามารถแพร่กระจายได้ ตัวอย่างเช่น พยาธิตัวตืด และพยาธิใบไม้
3. พยาธิหัวหนาม ลักษณะตัวกึ่งกลมและแบน มีหนามบริเวณรอบหัว มักเจริญเติบโตในลำไส้ของมนุษย์

อาการที่บ่งบอกว่าเราอาจมีพยาธิในร่างกาย

เมื่อภายในร่างกายมีพยาธิอาศัยมากจนเกิดความเปลี่ยนแปลงบางอย่าง นั่นอาจเป็นเวลาที่เหมาะสมสำหรับการใช้ยาถ่ายพยาธิ อาการเหล่านี้เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่าถึงเวลาที่ควรต้องถ่ายพยาธิออก

• หิวบ่อย
• ปวดท้อง ท้องเสีย ท้องร่วง หรือท้องอืด
• ปวดหัว คลื่นไส้ อาเจียน
• น้ำหนักลดโดยที่ไม่ทราบสาเหตุ
• อ่อนเพลีย
• มีผื่นขึ้น หรือคันบริเวณทวารหนัก
• เกิดรอยแดงบนผิวหนังที่มีลักษณะเป็นทาง
• เบื่ออาหาร
• อุจจาระมีเลือดเจือปน
• มีไข้ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
• แน่นหน้าอก ไอ มีเสมหะ

เราจำเป็นต้องถ่ายพยาธิเมื่อใด ?

การถ่ายพยาธิ คือสิ่งจำเป็นที่เราควรทำอย่างเหมาะสม หากเราปล่อยให้พยาธิเติบโตในร่างกายและแพร่พันธุ์เพิ่มขึ้น อาจทำให้ร่างกายของเราติดเชื้อโรคต่าง ๆ ตามมาได้ โดยความถี่ในการถ่ายพยาธิอาจขึ้นอยู่กับอายุแต่ละช่วงวัยและความเหมาะสมของแต่ละบุคคล แต่เราไม่ควรใช้ยาถ่ายพยาธิมากเกินความจำเป็นเพราะยาเหล่านี้อาจออกฤทธิ์มากจนไปทำลายระบบภายในร่างกายได้

ประโยชน์และผลข้างเคียงของการถ่ายพยาธิ

การใช้ยาถ่ายพยาธิมีทั้งประโยชน์และผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้นหลังถ่ายพยาธิ เราจึงควรทำความเข้าใจให้ดีก่อนตัดสินใจใช้ยา เพื่อให้การถ่ายพยาธิมีผลลัพธ์ที่ตรงกับความต้องการมากที่สุด

ข้อดี

ประโยชน์ของการกินยาถ่ายพยาธิมี ดังนี้

• ป้องกันการเจริญเติบโตของพยาธิภายในร่างกาย
• ป้องกันโรคและอาการเจ็บปวดจากการติดเชื้อพยาธิ
• ป้องกันภาวะขาดสารอาหารและโลหิตจาง ซึ่งมีสาเหตุจากการแย่งอาหารของพยาธิ

ข้อเสีย

ถึงแม้ว่ายาถ่ายพยาธิจะเป็นยาที่มีความปลอดภัย แต่ก็อาจเกิดผลข้างเคียงบางประการกับผู้ใช้ยาบางรายได้ ดังต่อไปนี้

• ปวดเกร็งบริเวณท้อง
• มีแก๊สในกระเพาะอาหารจำนวนมาก
• คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
• เบื่ออาหาร
• เวียนหัว ปวดหัว มีไข้
• มีผื่นขึ้นตามผิวหนัง

หากว่าอาการต่าง ๆ ข้างต้นเกิดเป็นเวลานานและยังไม่ดีขึ้น คุณควรรีบพบแพทย์อย่างเร่งด่วน เพราะนี่เป็นสัญญาณของอาการแพ้ยา ซึ่งอาจอันตรายถึงชีวิต

4 ยาถ่ายพยาธิยอดนิยม

ในการใช้ยาถ่ายพยาธิ เราจำเป็นต้องศึกษาถึงรายละเอียดของยา ทั้งในแง่ของการออกฤทธิ์ ข้อห้าม และความเหมาะสมในการกำจัดพยาธิแต่ละประเภทเพื่อความปลอดภัยในการใช้งาน ปัจจุบันยาถ่ายพยาธิที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่

อัลเบนดาโซล

อัลเบนดาโซล (Albendazole) ยาฆ่าพยาธิที่มีฤทธิ์ช่วยรักษาอาการติดเชื้อที่เกิดจากพยาธิตัวกลม เช่น พยาธิตัวตืด พยาธิไส้เดือน และพยาธิปากขอ โดยการทำงานของยาชนิดนี้คือ ยับยั้งการเชื่อมต่อโปรตีนทิวบูลินและยังมีผลทำให้พยาธิไม่สามารถดูดซึมน้ำตาลซึ่งพลังงานที่หล่อเลี้ยงพยาธิให้มีชีวิต

ยาถ่ายพยาธิชนิดนี้ควรรับประทานพร้อมมื้ออาหาร โดยรับประทานตามปริมาณที่กำหนดบนฉลากยาอย่างเคร่งครัด และห้ามใช้งานกับสตรีมีครรภ์ ให้นมบุตร หรือกำลังวางแผนมีบุตร โดยต้องคุมกำเนิดหลังใช้ยาอย่างน้อย 1 เดือน เพื่อความปลอดภัยของทารกภายในครรภ์

มีเบนดาโซล

มีเบนดาโซล (Mebendazole) ยาถ่ายพยาธิที่ช่วยรักษาการติดเชื้อจากพยาธิไส้เดือน เช่น พยาธิแส้ม้า พยาธิปากขอ และพยาธิเข็มหมุด ผ่านการทำลายการสร้างท่อลำเลียงอาหารภายในลำไส้ของพยาธิ เพื่อปิดกั้นการดูดกลืนสารอาหารที่พยาธิต้องการ

เราสามารถรับประทานยาชนิดนี้พร้อมหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้ แต่จำเป็นต้องรับประทานอย่างต่อเนื่องและเคร่งครัดตามแพทย์สั่งหรือตามฉลากยา โดยแพทย์มักใช้งานยาถ่ายพยาธิชนิดนี้สำหรับการกำจัดพยาธิอีกหลายชนิด

พราซิควอนเทล

พราซิควอนเทล (Praziquantel) ยาถ่ายพยาธิที่สามารถรักษาอาการติดเชื้อจากพยาธิได้ เช่น พยาธิใบไม้ตับ พยาธิใบไม้ลำไส้ และพยาธิตัวตืด มีการออกฤทธิ์ทำให้พยาธิที่อาศัยในร่างกายมนุษย์กลายเป็นอัมพาต เสียชีวิตลง และขับออกผ่านอุจจาระ

ยาถ่ายพยาธิชนิดนี้สามารถใช้งานได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ โดยมีปริมาณการใช้งานที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับอายุ อาการ และชนิดของพยาธิ โดยผู้ป่วยควรรับประทานพร้อมอาหาร และหากว่าผู้ป่วยมีอายุน้อยกว่า 4 ปี หรือกำลังตั้งครรภ์ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้งาน ส่วนผู้ป่วยให้นมบุตรจำเป็นต้องเว้นระยะห่างอย่างน้อย 3 วันหลังใช้ยาถ่ายพยาธิ

ไอเวอร์เมคติน

ไอเวอร์เมคติน (Ivermectin) ยาถ่ายพยาธิสำหรับกำจัดพยาธิตัวกลม เช่น โรคพยาธิไส้เดือน โรคพยาธิตัวจี๊ด และโรคปรสิตบางชนิด การออกฤทธิ์ของยาทำให้เกิดขั้วไฟฟ้าเคมีในเซลล์ประสาทและกล้ามเนื้อของพยาธิ จนพยาธิตายลง

การรับประทานยาถ่ายพยาธิชนิดนี้ควรทำในช่วงเวลาที่ท้องว่าง หรือก่อนอาหาร และดื่มน้ำเปล่าตาม มีปริมาณการใช้งานตามโรคที่ต้องการรักษา น้ำหนักตัว และอายุของผู้ป่วย โดยห้ามใช้ในผู้ป่วยเด็กที่มีน้ำหนักน้อยกว่า 15 กิโลกรัม และผู้ป่วยทุกคนจำเป็นต้องใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด

ข้อควรระวังการใช้ยาถ่ายพยาธิ

ก่อนใช้งานยาถ่ายพยาธิทุกชนิด ผู้ป่วยควรปรึกษาและให้ข้อมูลแก่แพทย์หรือเภสัชกรผู้มีความเชี่ยวชาญก่อนทุกครั้ง เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยา สำหรับยาถ่ายพยาธิมีข้อควรระวัง ดังนี้

• แจ้งประวัติการแพ้ยาให้แพทย์และเภสัชกรทราบ
• แจ้งโรคที่กำลังรักษา โรคประจำตัว ให้แพทย์และเภสัชกรทราบ
• แจ้งยา อาหารเสริม และสมุนไพรที่กำลังรับประทานให้แพทย์และเภสัชกรทราบ
• ผู้ป่วยที่ไม่แน่ใจว่าตั้งครรภ์หรือไม่ หรือกำลังวางแผนตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์ก่อน
• ผู้ป่วยเด็ก สตรีมีครรภ์ หรือให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาถ่ายพยาธิ
• ควรใช้งานยาถ่ายพยาธิตามคำแนะนำของแพทย์ เพื่อปลอดภัย

สรุป

ถึงแม้ว่าการรักษาโรคจากพยาธิจะสามารถทำได้เพียงกินยาถ่ายพยาธิ แต่การป้องกันพยาธิเข้าสู่ร่างกายคือสิ่งที่เราควรทำด้วยการดูแลสุขอนามัยให้สะอาดอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นการล้างมือให้สะอาด หมั่นทำความสะอาดบ้านอย่างสม่ำเสมอ ซักชุดนอนและเครื่องนอนด้วยน้ำร้อนเป็นประจำ อาบน้ำให้สะอาด และหลีกเลี่ยงการเกิดแผลบริเวณต่าง ๆ เพื่อป้องกันเชื้อโรคและพยาธิเข้าสู่ร่างกาย

การรักษาอาการติดเชื้อจากพยาธิสามารถทำได้ด้วยการใช้ยาถ่ายพยาธิ ซึ่งมีประเภท รูปแบบ และยี่ห้อหลากหลาย จนอาจทำให้คุณสับสนว่าควรใช้ยาตัวไหน MedCare คือบริการที่ช่วยทั้งไขข้อสงสัยเกี่ยวกับยาเพราะเรามีแพทย์และเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญพร้อมให้คำปรึกษา รวมไปถึงช่วยให้คุณได้รับยาอย่างรวดเร็วมากขึ้น เพียงแค่แอด LINE https://bit.ly/medcare-miniapp-blog หรืออ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://medcare.asia/